ABD, İNGİLTERE VE TÜRKİYE'DE YEMEN İÇİN SORUŞTURMA

Yemen’de işlenen ve özellikle sivilleri ve Al-Islah partisi mensuplarını hedef alan saldırılara yönelik temsil ettiğimiz müvekkillerimiz adına Stoke White Avukatlık, 11.02.2020 tarihinde İngiltere’de Metropolitan Police Savas Suçları dairesine, Amerika’da Adalet Bakanlığı Savaş Suçları bölümüne ve Av.Gülden Sönmez ise Türkiye’de İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığına savaş suçları ve insanlığa karşı suçlar işlendiğine dair başvuruda bulunmuştur. Stoke White hukuk firması evrensel yargı yetki ilkesinin tanındığı İngiltere, Amerika ve Türkiye’de bu yolu kullanarak, her üç ülkede sorumlular hakkında soruşturma açılmasını talep etmiştir.

Türkiye’de evrensel yargı yetkisine dayanarak Yemen’de işlenen suçlarla alakalı olarak 11.02.2020 de İstanbul Cumhuriyet Savcılığına iki başvuru yapmış bulunmaktayız. İki Yemenli müvekkilimiz vekaleten adına bu başvurular yapılmıştır. Ancak dosyalarımızda binlerce mağdura karşı işlenmiş suçlar da mevcuttur.

Müvekkilimiz Adel Salem Nasır Mofgah ve Abdullah Suliman Abdullah Daubalah her ikisi de Yemen’den canlarını zor kurtararak Türkiye’ye sığınmış iki mağdurdur. Her ikisinin de hayatı altüst olmuş ve ailelerinden topraklarından uzakta sığınmacı olarak yaşamak zorunda kalmışlardır.

Şikayet başvurularımızdan birincisi Abdullah Suliman Abdullah Daubalah adına yapmış olduğumuz başvuru olup, kendisini de öldürmek üzere yapılan saldırıda hayatta kalabilmiş bir gazetecidir. Bu başvuruda Spear Organisation Grubun sahibi ve CEO su ve bu şirket adına bu operasyonda görev almış paralı askerler suçlanmaktadır. Ayrıca suçlananlar arasında Spear Organisations Group şirketine bu işi para karşılığı veren, BAE adına anlaşmayı yapan ve bizzat vaziyet eden Mohammed Yousef Shaker Dahalan ve adamları da yer almaktadır.

Diğer dosya ise müvekkil Adel Salem Nasır Mofgah adına açılmış olan ve ağırlıklı olarak Yemen’de 2015-2018 yılları arasında yapılan işkenceler, cezaevi gibi oluşturulmuş gizli sorgu ve cezaevlerinde yapılan sorgulamalar, işkenceler, cinsel saldırılar ve öldürmelere dair bir başvurudur. Müvekkilimizin üzerinde halen işkence yaraları mevcuttur. Bu başvuruda ağırlıklı olarak UAE’in emir komuta zincirindeki siyasi ve askeri kişileri ile yine UAE adına hareket eden Yemenli kişiler olmak üzere toplam 47 kişi suçlanmıştır. Bu kişiler BM İnsan Hakları Konseyi Raporunda da suçları tespit edilmiş kişilerdir.

Her iki başvuruda da sanıklar hakkında insanlığa Karşı Suçlar çerçevesinde,

Kasten İnsan Öldürmek
Kişiyi Hürriyetinden Yoksun Kılma,
İnsanlığa Karşı İşkence ve Eziyet ,
Cinsel saldırı,
insanlığa Karşı Suç İşlemek İçin Örgüt Kurma,
İnsanlığa Karşı Suçlara Azmettirme suçlarından dava açılması talep edilmiştir.

Sanıkların derhal yakalanarak haklarında tutuklama tedbirine başvurulmadığı takdirde, kasten öldürme, kasten yaralama, işkence suçları ile diğer sayılan suçları işlemeye devam edecekleri gibi, işledikleri ve işleyecekleri suçlar nedeni ile delilleri karartma ve kaçma şüpheleri de mevcuttur. Bu nedenle her iki dosyada da sanıklar hakkında yürütülecek tahkikat tamamlanıncaya kadar haklarında tutuklama tedbirine başvurulması talep edilmiştir.

BİRLEŞMİŞ MİLLETLER MEKANİZMALARINA BAŞVURULAR

Yemen’de işlenen insanlığa karşı suçlar ve savaş suçları sebebiyle bir kısım mağdurlar ve mağdur yakınlarının avukatlık firması olarak Stoke White Avukatlık Firması, Amerika, İngiltere ve Türkiye’de başvurular gerçekleştirmiştir. Bu başvurularda cenaze töreninin bombalanması ve çok sayıda sivilin katliamı, paralı askerler vasıtasıyla hedef gözetilerek yapılan suikastlar, gizli cezaevlerinde yapılan alıkoyma, zorla kaybettirme ve işkence suçları dahil olmak üzere işlenen suçların soruşturulması talep edilmiştir. Söz konusu dosyalarda Birleşik Arap Emirlikleri yöneticileri, Suudi Arabistan yetkilileri, ABD menşeili paralı asker şirketleri ve askerleri ile bunlarla birlikte hareket eden Yemenliler suçlanmıştır. Bu soruşturma dosyaları ek delillerin sunulması ve hukuki prosedürlerin her ülkedeki pozisyonuna göre ilerlemeye devam etmektedir.

Mağdurların avukatlığını yürüten Stoke White mevcut uluslararası ihlal ve suçların tespit edilmesi ve uluslararası bir incelemeye tabi tutulabilmesi için Birleşmiş Milletlerin ilgili mekanizmalarına da vekaleten başvurular gerçekleştirmiştir.

Paralı Askerlerin Kullanılması Çalışma Grubuna (The Working Group on the Use of Mercenaries) Başvuru Yapıldı

Bu çerçevede ilk olarak 25.03.2020 tarihinde Paralı Askerlerin Kullanılması Çalışma Grubuna başvuru yapıldı. Bu başvuruda Yemen’de faaliyet yürüten başta Spear Operations Group şirketinin yöneticileri ve Yemen’de görev alan ve suçlarını ikrar eden paralı askerler olmak üzere Yemen’de suçlara karışmış olan tüm paralı askerler ve bunların şirketleri hakkında inceleme yapılması talep edildi. Öte yandan mezkûr kişi ve olayların incelenmesi dışında finans sağlayan kişi ve kurumlar ile sorumluluğu olan devletler hakkında inceleme araştırma yapılması talep edildi. Bilindiği üzere Yemen’de ABD’li paralı asker şirketi Spear Operations Gruop’a Şeyh Muhammed bin Zayed al-Nahyan’ın Muhammed Dahlan eliyle finans sağladığı, Muhammed Dahlan’ın bu anlaşmayı yaptığı, böylelikle birçok önemli Yemenli lidere suikastı bu grubun gerçekleştirdiği belgelerle kamuoyu önüne dökülmüştü. Konu ABD Kongresine de taşınmıştı. Bu çerçevede Çalışma Grubunun, gerekli incelemeyi yaparak paralı askerlerin ve bağlı oldukların şirketin kayıtlı olduğu ülke olan ABD (home country) ve bu şirkete bağlı paralı askerleri kiralayan Birleşik Arap Emirlikleri (hiring state) nezdinde, kendi görev tanımı çerçevesinde girişimlerde bulunması beklenmektedir. Paralı askerlerin doğrudan bir suikast programı (targeted killing) çerçevesinde kiralanması açıkça uluslararası insancıl hukuk ve uluslararası insan hakları hukukunun ihlali niteliğinde olup; Spear Operations şirketinin ve operasyonun başındaki isim Abraham Golan ile Bay Gilmore’un doğrudan ikrarının söz konusu olması olayın özelde ilgili Çalışma Grubu genelde ilgili bütün BM mekanizmaları bakımından önemini açıkça ortaya koymaktadır.

Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiserliği İnsan Hakları Konseyi’ne (UNHRC) ve Birleşmiş Milletler Yemen Uzmanlar Çalışma Grubu’na (Group of Eminent Experts on Yemen) Başvuru Yapıldı

Stoke White müvekkili olan mağdurlara yönelik diğer genel ihlal ve savaş suçları ile alakalı olarak 30.03.2020 tarihinde İnsan Hakları Konseyi ve Yemen Uzmanlar Çalışma Grubu’na da ayrı ayrı başvurular gerçekleştirdi. Bu başvurularda farklı birçok vaka ve ihlal yer bulmuştur. Bunlardan biri 08.10.2016 tarihinde yaşanan ve Suudi Arabistan’ın sorumluluğunu üstlendiği Sana’daki cenaze evinin bombalanması ve bu bombalama sırasında 137 sivilin hayatını kaybetmesi ile ilgilidir. Stoke White bu saldırıda kardeşini kaybeden kişileri temsilen bu başvuruyu yapmıştır. Sivillerin katledilmesine dair bu olayın yanı sıra, hedefli suikastlar, paralı askerler ve Birleşik Arap Emirlikleri sorumluları ile birlikte birçok gizli cezaevlerinde gerçekleşen işkence ve kötü muamele, zorla kaybetmeler, cinsel suçlar, zorla alıkoyma dahil diğer tüm insan hakları ihlalleri de bu başvuruda yer almıştır. Söz konusu başvuruda Yemen, Suudi Arabistan Krallığı ve Birleşik Arap Emirlikleri’nin devlet sorumlulukları ve yine bu ülke vatandaşları ile ABD ve diğer paralı askerlerin vatandaşlarının işlemiş olduğu suçlar yer almaktadır.

Bu başvuru esasen halihazırda daha evvel BM İnsan Hakları Konseyi ve Konsey tarafından görevlendirilen Uzmanlar Çalışma Grubu tarafından çok sayıda rapora konu olmuş ağır ve sistematik insan hakları ihlallerinin mağdurlarını temsilen yapılmaktadır. Gerçekten bu başvuru kapsamında:

Suudi Arabistan liderliğindeki koalisyonun sivil hedeflere karşı sistematik saldırıların acı ve ağır bir örneği olan 8 Ekim 2016 tarihinde Sana’da vukuu bulan cenaze bombalaması olayının mağdurları;
Birleşik Arap Emirlikleri tarafından kiralık askerler tarafından suikasta uğrayan siyasetçi, din adamı ve gazetecileri temsilen bir mağdur;
Güney Yemen’de Birleşik Arap Emirlikleri tarafından kurulan gizli hapishanelerdeki sistematik işkence ve tecavüzleri ortaya koymak üzere bir mağdurun yaşadıkları vakalar yer almaktadır.

Başvuruda delil olarak faillerin kendi ikrarlarını içeren belgeler, mağdurların ifadeleriyle birlikte ilgili BM İnsan Hakları Konseyi raporlarında adı geçen vakalara ilişkin yer alan bilgi ve belgeler kullanılmıştır. Bu bakımdan, adeta benzeri binlerce vakanın birer prototipi şeklinde sunduğumuz ağır ve sistematik insan hakları ihlallerinin yaptırımsız kalmaması, sorumlu olan hükümetlerin hukuki sorumluluğuna gidilmesi gerekmektedir. Bu kapsamda, BM İnsan Hakları Konseyi’nin ilgili insan hakları hukuku kuralları çerçevesinde başvurumuzu değerlendirmesi, Yemen’de yıllardır süren ağır insan haklarının sonlandırılması ve mağdurların haklarını araması noktasında önemli bir merhale teşkil edecektir. Yemen BM tarafından günümüzde en ağır insani dramların yaşandığı ülke olarak değerlendirilmektedir. Bu hakikat karşısında, Yemen hükümetinin soruşturmaya muktedir olmadığı ağır insan hakları ihlallerinin BM mekanizmalarına başvurulması suretiyle giderilmesinden başka bir yol mevcut değildir.

Stoke White’in temsil ettiği mağdurlar Yemen’de sayıları onbinleri aşan mağdurlardan sadece birkaçıdır. Ama dünya kamuoyu bilmektedir ki Yemen’de sistematik bir şekilde uluslararası insancıl hukuk ve insan hakları hukuku ihlal edilmiş ve edilmeye devam etmektedir. Uluslararası insan hakları hukuku Yemen’i olduğu gibi Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri'ni de bağlar. Başvurularda açıkça delillerle ortaya konulduğu üzere Suudi Arabistan veya Birleşik Arap Emirlikleri bu ihlallerde sorumluluk sahibidir.